7/6/2012 tarihli ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile 12/10/2017 tarihli ve 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ve ilişkili kanunlarda yapılan değişikliklerle arabuluculuğun dava şartı olan kısmı 01/01/2018 günü yürürlüğe girmiştir. Bu yazıda değişiklik maddelerinden usul ve kapsama ilişkin kanunda bulunan madde içerikleri aynen paylaşılacak ve kısa bir değerlendirme yapılacaktır. Şöyle ki;
“Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.
Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. Bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde mahkemece davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içinde mahkemeye sunulması gerektiği, aksi takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren davetiye gönderilir. İhtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden reddine karar verilir. Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir.
İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz.
Arabuluculuk Daire Başkanlığı, sicile kayıtlı arabuluculardan bu madde uyarınca arabuluculuk yapmak isteyenleri, varsa uzmanlık alanlarını da belirterek, görev yapmak istedikleri adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonlarına göre listeler ve listeleri ilgili komisyon başkanlıklarına bildirir. Komisyon başkanlıkları, bu listeleri kendi yargı çevrelerindeki arabuluculuk bürolarına, arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise görevlendirecekleri sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne gönderir.
Başvuru karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüne yapılır.
Arabuluculuk görüşmelerine taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığıyla katılabilirler. İşverenin yazılı belgeyle yetkilendirdiği çalışanı da görüşmelerde işvereni temsil edebilir ve son tutanağı imzalayabilir.
Arabuluculuk görüşmeleri, taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, arabulucuyu görevlendiren büronun bağlı bulunduğu adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunun yetki alanı içinde yürütülür.
13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunda düzenlenen gazeteci ile 20/4/1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanununda düzenlenen gemi adamı, bu madde kapsamında işçi sayılır.”
Kapsama kanunda belirtilen denerek ki aynı kanunda iki kanunda düzenlenen gazeteci ve gemi adamı dahil edilmiştir veya bireysel veya toplu iş sözleşmesi kapsamında çalışan işçi veya işçi çalıştıran işveren alacak ve tazminat talepleri ile işe iade taleplerini mahkeme öncesi arabulucuya götürmeli aksi halde mahkemeye açtıkları davalar retle sonuçlanacaktır.
Yetkili arabulucu konusu sıklıkla karşılaşılabilecek bir sorun olabilir. Mahkemelerdeki davalı ikameti ve fiili işlendiği yer benzeri başvuranın karşı taraf olarak gösterdiği kişilerin ikameti veya işin yapıldığı yer arabulucu bürosuna bağlı arabulucu tarafından iş görülecektir. Müracaat edilen yerin ehemmiyeti bulunmamaktadır. Önemli olan yetkili yer arabulucusunun konuya bakmasıdır.
İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları hakkında dava şartı arabuluculuk uygulanmayacaktır. Burada yanılgıya düşerek bu hususlarda dava dışında bir yol yoktur çıkarımı yanlıştır, taraflar üzerinde anlaşacakları bir arabulucu vasıtasıyla ihtiyari kapsamda bu taleplerini de değerlendirebilirler. Ölüm ve yaralanma ile sonuçlanan bu hususların arabulucu nezdinde görülmesi tarafları daha tatmin edici olabilir. Arabuluculukta bulunan gizlilik, hızlılık, masrafların azlığı gibi avantajlı durumlar bunu sağlayabilir.
Selam ve muhabbetle…
